SLAAP APNEU (OSAS)
Slaap apneu, officieel het obstructief slaap apneu syndroom (OSAS), komt veel voor en wordt behandeld binnen een centrum voor slaapgeneeskunde. Nadat de diagnose is gesteld wordt, afhankelijk van de ernst van de OSAS, begonnen met een behandeling met CPAP (nachtelijk beademingsapparaat; continue positieve luchtwegdruk) of een MRA (apparaat dat de onderkaak tijdens de slaap naar voren houdt; mandibulair repositie apparaat).
Voor mensen met OSAS die een meer permanente oplossing zoeken kan een standscorrectie van boven- en onderkaak aangewezen zijn. Omdat het hier om de behandeling van een ziektebeeld gaat en dus niet primair om een esthetische aangezichtscorrectie wordt aangehouden dat de onderkaak hierbij tenminste 10 mm naar voren dient te worden verplaatst. Uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat een dergelijke kaakcorrectie bij de meeste patiënten met OSAS zeer goede resultaten oplevert.
Voorwaartse verplaatsing van onder- en bovenkaak en kin ter verruiming van de bovenste ademweg bij OSAS
Obstuctief Slaapapneu Syndroom (OSAS).
Obstructief slaapapneu wordt gekenmerkt door regelmatige onderbrekingen in de ademhaling tijdens de slaap door het dichtvallen van de ademweg. Door de moeite die de patiënt moet doen om te ademen wordt deze wakker. Zodra de luchtweg vrij is vermindert de ademarbeid en valt de patiënt weer in slaap. Deze cyclus van in slaap vallen, luchtwegafsluiting, verhoogde ademhalingsarbeid en wakker worden, kan de slaap tientallen tot meer dan honderd keer per nacht verstoren. Op die manier leidt OSAS tot een onvoldoende verkwikkend effect van de slaap. De meeste verstoringen zijn zo kort dat de patiënt ze zich de volgende ochtend niet kan herinneren. Uiteraard leidt een dergelijke slaapstoornis tot diverse klachten zoals slaperigheid overdag en afgenomen concentratie en functioneren. Er bestaan tal van risicofactoren waarvan overgewicht de belangrijkste is. Door de toegenomen belasting van hart en longen vormt OSAS op den duur een gezondheidsrisico.
Slaapcentrum
Onderzoek en behandeling van OSAS vindt plaats binnen gespecialiseerde slaapcentra waarvan longartsen, neurologen, KNO-artsen, MKA-chirurgen, tandartsen, verpleegkundigen en ondersteuners deel uitmaken. Dokter Jansma is verbonden aan de slaapcentra van UMCG/OZG en Martiniziekenhuis.
Er zijn diverse onderzoeken mogelijk waarbij het slaaponderzoek (polysomnografie) een cruciale rol speelt. De ernst van OSAS wordt uitgedrukt in AHI. Dit staat voor het aantal malen per uur slaap dat er een complete onderbreking van de ademhaling (Apneu) of vermindering van de ademhaling (Hypopneu) optreedt. Milde OSAS (AHI 5-15), matige OSAS (AHI 15-30) en ernstige OSAS (AHI >30) worden zo onderscheiden.
Behandeling
De behandeling van OSAS kent ruwweg vier categorieën: conservatieve maatregelen zoals gewichtsreductie, slaapadviezen, alcoholreductie; niet-invasieve interventies (CPAP en MRA); medicatie en chirurgische interventies zoals KNO ingrepen en kaakstandscorrectie.
Mensen met matige en vooral ernstige OSAS worden meestal behandeld met continue positieve luchtwegdruk (CPAP). Het apparaat blaast tijdens de nacht met een positieve druk de kamerlucht in de luchtweg waardoor de luchtweg open blijft en de patiënt zelf vrij kan ademen. Het wordt meestal met een neusmasker toegediend.
Mensen met matige en soms milde OSAS worden meestal behandeld met een mandibulair repositie apparaat (MRA). Met dit apparaat dat als een soort beugel tijdens de slaap in de mond wordt gedragen, wordt de onderkaak in een voorwaartse stand gehouden waardoor de ademweg ruimer is.
MRA waarmee de onderkaak tijdens de slaap naar voren wordt gehouden.
Chirurgische interventies moeten worden overwogen bij mensen met duidelijke anatomische afwijkingen van de bovenste luchtweg. Te denken valt aan ingrepen ter verbetering van de neus doorgankelijkheid, verwijderen van amandelen en correctie van het zachte gehemelte.
Kaakstandscorrectie
Het operatief naar voren plaatsen van de onder- en bovenkaak (bimaxillaire osteotomie; maxillo-mandibulaire advancement) is een effectieve behandeling bij mensen met een matige tot ernstige OSAS. Dit kan zijn omdat CPAP en MRA onvoldoende effectief zijn gebleken of omdat men juist een permanente oplossing zonder hulpmiddelen wenst. Bij deze ingreep wordt door het naar voren plaatsen van beide kaken beoogt om de bovenste luchtweg te verruimen. Gewoonlijk is de planning zodanig dat de onderkaak hierbij tenminste 10 mm wordt verlengd. Van de chirurgische interventies is dit de meest succesvolle ingreep gebleken in wetenschappelijk onderzoek. Zie voor verdere informatie: Beide kaken.
Standscorrectie van de onderkaak, bovenkaak en kin met verplaatsing naar voren. De ademweg wordt zo verruimd.
