Transplantatie van een tand of kies (autotransplantatie)

Het komt regelmatig voor dat een tand of kies niet is aangelegd. Het meeste komt dit voor bij de kleine kiezen in de onderkaak. In plaats van de open ruimte te sluiten met een vaste beugel of op latere leeftijd een tandwortelimplantaat te plaatsen kan de orthodontist er ook voor kiezen om de MKA chirurg een kleine kies van de bovenkaak naar de onderkaak te laten transplanteren. Dit maakt de orthodontische behandeling eenvoudiger en sneller en geeft doorgaans een zeer fraai resultaat. Tegenwoordig wordt ook vaker gebruik gemaakt van transplantatie van een kleine kies naar de plaats van een boventand wanneer deze verloren is gegaan door een trauma. Transplantatie van een tand of kies kan het beste worden uitgevoerd als de wortel ongeveer twee derde van de uiteindelijke lengte heeft bereikt en dient voorzichtig te gebeuren. Dokter Jansma heeft veel ervaring met deze behandeling die tegenwoordig 3D gepland wordt. Met behulp van een 3D scan kan worden gekeken of de wortel van de te transplanteren kies de ideale lengte heeft en of er voldoende ruimte is op de plaats waar deze naartoe moet worden getransplanteerd. Vervolgens kan er met 3D techniek een malletje worden geprint dat bij operatie wordt gebruikt om de holte te prepareren waar de kies in zal worden gezet. Een getransplanteerde kies wordt altijd iets dieper in de kaak geplaatst zodat hij nog iets verder moet doorbreken en de wortel nog langer kan worden. Omdat de wortel bij de transplantatie aan de punt nog wijd open is kunnen er weer nieuwe bloedvaten ingroeien en kan het een levende kies blijven waar dus geen wortelkanaalbehandeling hoeft te worden gedaan. In ervaren handen en op het juiste moment uitgevoerd is transplantatie een betrouwbare behandeling met een succespercentage van ongeveer 90 procent.

De operatie

De operatie voeren we onder plaatselijke verdoving uit. Dit kan zo goed worden verdoofd dat de ingreep absoluut geen pijn doet. We openen eerst het tandvlees op de plaats waar de kies naartoe moet worden getransplanteerd. Wanneer er nog een melkkies op die plaats aanwezig is verwijderen we die ook. Met behulp van een boor en een malletje dat voor de operatie 3D werd geprint maken we een opening in het kaakbot die de gewenste grootte, diepte en richting heeft. Als het malletje hier goed in past weten we dat we de kies kunnen gaan transplanteren. De te transplanteren kies wordt nu zo voorzichtig mogelijk uit de kaak verwijderd. Soms kan deze met een tang worden getrokken. Regelmatig moet daarvoor eerst nog een melkkies worden getrokken en moet voorzichtig wat kaakbot met een boortje worden weggenomen. De kies wordt nu naar de gemaakte opening getransplanteerd. Het tandvlees wordt waar nodig gehecht en er worden over het kauwvlak van de getransplanteerde kies ook enkele hechtingen aangebracht om ervoor te zorgen dat de kies goed op zijn nieuwe plaats blijft zitten.

3D planning van een transplantatie van een kleine kies uit de bovenkaak naar de onderkaak

Na de operatie

Het is belangrijk om na de ingreep pijnstillers te gebruiken. U kunt daar het beste mee beginnen voordat de lokale verdoving na 2-4 uur is uitgewerkt en ze dan standaard twee tot drie dagen doorgebruiken.
Afhankelijk van de plaats waar de kies is verwijderd en waar deze naartoe is getransplanteerd kan de wang gaan zwellen. De zwelling is de eerste twee dagen het ergst en neemt daarna af. Het is verstandig om direct na de ingreep de wang aan de buitenkant enkele uren te koelen. Dit doet u door een cold pack of ijsblokjes (in een plastic zakje) steeds afwisselend 10 minuten tegen de wang te houden en dan weer 5 minuten weg te leggen.

Dit eerste dag komt er vaak nog een beetje bloed uit de wondjes. Dit stopt meestal vanzelf. Het speeksel is daarom ook nog wat roze gekleurd. Als een wond opnieuw gaat bloeden of de bloeding toeneemt kunt u er een verbandgaasje op leggen en daar stevig een half uur op bijten of stevig aandrukken.
We hechten eigenlijk altijd met oplosbaar hechtmateriaal. De hechtingen verdwijnen spontaan binnen 1 tot 2 weken. Omdat er altijd controle plaats vindt kunnen we hechtmateriaal dat niet of langzaam oplost dan verwijderen.

De eerste twee dagen kunt u het beste zachte voeding gebruiken. Daarna kunt u in principe weer normaal gaan eten. Het is daarbij wel van belang dat u de getransplanteerde kies de eerste paar weken niet belast met kauwkrachten.

Het is belangrijk om uw mond goed schoon te houden na de ingreep. Dit verkleint ook de kans op ontsteking en is belangrijk voor uw gebit. Direct na de behandeling mag u gewoon uw gebit weer poetsen als u maar voorzichtig bent in de buurt van de wondjes. In de meeste gevallen geven we u een recept mee voor een desinfecterend mondspoelmiddel waarmee u vanaf de dag na de ingreep dagelijks 2-3 keer u mond kunt spoelen. Om ontsteking zoveel mogelijk te geven krijgt u bovendien een antibioticakuur voorgeschreven voor de eerste 5 dagen na de ingreep.

Risico’s en Complicaties

Aan de ingreep zelf zijn weinig risico’s verbonden. De kans op een nabloeding is klein, doordat de wondjes zijn gehecht. Het speeksel kan na de ingreep nog wel wat rood zijn. Ook ontsteking wordt maar zelden gezien na transplantaties. Tijdens het verdere herstel na de transplantaties dient regelmatige controle plaats te vinden. Er worden dan ook röntgenfoto’s gemaakt. Er bestaan verschillende risico’s in de maanden na de transplantatie. Zo kunnen er aanwijzingen zijn dat de getransplanteerde kies niet levend (vitaal) blijft waardoor het nodig kan zijn om een wortelkanaal behandeling (zenuwbehandeling; endodontische behandeling) uit te laten voeren. Ook bestaat er een kleine kans dat de wortel van de getransplanteerde kies zodanig met het kaakbot verbonden raakt dat verplaatsing met een beugel niet (verder) mogelijk is en zlefs langzaam door kaakbot vervangen wordt (ankylose). Al met al is de kans op een succesvolle transplantatie rond de 90 procent en kan dit als een betrouwbare behandeling worden beschouwd.

Voorbeeld van 2 kleine kiezen uit de onderkaak die naar de plaats van de grote bovenlanden zijn getransplanteerd. Nadat ze met orthodontie goed op hun plaats zijn gezet kunnen ze met esthetische tandheelkunde fraai worden omgebouwd tot voortanden.